پایان نامه بررسی اثرات اقتصادی الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی (WTO)  بر صنعت بیمة كشور

مقدمه

صنعت بیمه در جهان در حال تغییر و تحولات سریعی است و رقابت بین المللی روبه روز در این بازار گسترش می‌یابد. آزاد سازی و گسترش رقابت در بازارهای بیمه، یكی از جنبه های مهم روند جهانی شدن است. حركت به سمت رقابت بیشتر كشورهای مختلف را به تجدید ساختار بازار بیمه‌ای و نظام مقرراتی آن سوق می‌دهد. این امر توجه بیمه گران و نهادهای نظارتی بازارهای بیمه را به لزوم تأكید بیشتر بر افزایش كارایی، كیفیت خدمات، تنوع بخشی محصولات بیمه ای، بهبود در ساختار عملیاتی، شایسته سالاری در گزینش كاركنان و ....معطوف می‌سازد.

امروزه صنعت بیمه از طرفی یكی از مهمترین نهادهای اقتصادی محسوب می‌شود و از طرف دیگر قویترین نهاد پشتیبانی سایر نهاده های اقتصادی و خانوارها است.

صنعت بیمه می‌تواند از منابع عمده كسب درآمد ارزی برای اقتصاد ملی نیز باشد مشروط بر اینكه از ظرفیت و توان لازم برای فعالیت در بازار بین المللی بر خوردار باشد و بتواند متناسب با تقاضای این بازار و با نرخهای قابل رقابت حق بیمه به عرضة خدمات بپردازد.

موافقتنامه عمومی‌تعرفه و تجارت ( گات)  GATT        

گات علامتی اختصاری است و موافقتنامه ای است دربارة تعادل امتیازات تعرفه ای بین كشورهایی كه بیش از 95 درصد تجارت جهان به آنها تعلق دارد. گات به صورت یك موافقتنامه فراگیر حاكم بر تجارت بین المللی بوده و حاوی یك رشته مقررات ناظر بر كاهش موانع تجاری تعرفه ای برای سامان بخشی به روابط تجاری و مبادله ای میان كشورهاست ونیز عالیترین مرجع حل وفصل اختلافهای تجاری میان كشورهای عضو به شمار می‌رود.

 به سخن دیگر موافقتنامة گات  سندی است مركب ار 38 ماده (  اصل موافقتنامه) ، چهار فصل و  تعداد زیادی فهرست ضمائم مشتمل بر مشخصات هزاران قلم كالایی كه در طول مذاكرات هشت گانه این سازمان از طرف كشورهای عضو، تعرفه گمركی آنها تعدیل و كاهش یافته است.

این موافقتنامه دارای چهار فصل است و مفاد این موافقتنامه كشورهای عضو آن را متعهد می‌كند كه تجارت چند جانبه ای را با  حداقل موانع تجاری بین خودشان گسترش داده و تعرفه ها و سهمیه‌های وارداتی را كاهش داده و توافق نامه های امتیاز تجاری را لغو كنند.

اصول اساسی گات

به منظور نیل به اهداف گات، اصول و مكانیسم هایی برای كشورهای متعاهد و عضو به شرح زیر در نظر گرفته شده است[1]

[1] - وزارت امور اقتصادی و دارایی،« تحلیلی پیرامون تجارت، تجربه عملی پیوستن برخی از كشورها با گات و آثار اقتصادی الحاق ایران به آن»، تیر 1374-

اصل عدم تبعیض و تعمیم اصل دولت كامله الوداد (MFN) [1]

به موجب این اصل  هرگونه امتیاز، برتری و مصونیت اعطاء شده  از طرف یكی از اعضاء به عضو دیگر بدون قید و شرط به سایر طرفهای متعاهد تعمیم داده می‌شود، نكتة قابل توجه این است كه در اصل مذكور چندین استثناء از جمله موارد زیر مطرح شده است:

الف) در اصل 24 تشكیل اتحادیه های گمركی و مناطق آزاد تجاری و انتظام هایی كه موقتاً در دوران انتقال اقتصادی اتخاذ می‌گردد از این امر مستثنی شده اند. به عبارت دیگر امتیازهای تعرفه‌ای كه برخی از كشورهای عضو در تشكل های منطقه ای مانند اتحادیه های گمركی و یا بازار مشترك به یكدیگر اعطاء می‌كنند، شامل اصل دولت كامله الوداد نبوده و به دیگران تسری داده نمی‌شود.

[1] - Most-Fovoured Nation

اصل مشورت

هر نوع تغییر در تعرفه های گمركی باید از طریق مذاكرات متناوب، مشاوره با كشورهای عضو صورت گیرد تا از وارد شدن خسارت به تجارت سایر كشورها جلوگیری شود. اگر این تغییرها با مشورت انجام نپذیرد و به تجارت سایر كشورها خسارت وارد شود، كشورهای خسارت دیده اقدامات جبرانی به عمل آورند.

اصل حفاظتها

برخی از موارد از حیطة قوانین و مقررات گات مستثنی شده اند. از جمله:

- تأسیس صنایع نو پا در كشورهای در حال توسعه از اصل دوم

-عدم تعادل در تراز پرداختهای كشورهای در حال توسعه از اصل دوم

- جلوگیری از واردات بی رویه به منظور حمایت از صنعت داخلی از اصل دوم

- كشاورزی و ماهیگیری از وضع سهمیه ها( اصل دوم)

- منسوجات و پوشاك از وضع سهمیه ها ( اصل دوم)

- اقداماتی كه در رابطه با امنیت ملی، حفظ  سلامت، ایمنی و اخلاق عمومی‌اتخاذ می‌گردد از اصل دوم.

- اتحادیه های گمركی و مناطق آزاد تجاری از اصل دولت كامله الوداد.

فهرست مطالب

عنوان                                           صفحه

فصل اول – كلیات تحقیق

1-1) مقدمه.................................. 1

1-2) موضوع تحقیق ........................... 2

1-3-) هدف از انتخاب موضوع .................. 2

1-4-) اهمیت و ارزش تحقیق.................... 2

1-5) كاربرد نتایج تحقیق..................... 3

1-6) فرضیات تحقیق .......................... 3

1-7) سابقه تحقیق ........................... 4

1-8) روش تحقیق ............................. 4

1-9) جامعه آماری ........................... 4

1-10) ابزار گردآوری داده‌ها.................. 4

1-11) كلید واژه‌ها .......................... 5

فصل دوم

بخش اول: سازمان تجارت جهانی

2-1-1) مقدمه................................ 6

2-1-2) موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت (گات) 7

2-1-3) اصول اساسی گات....................... 8

2-1-3-1) اصل  عدم تبعیض و تعمیم اصل دولت كامله الوداد    8

2-1-3-2) اصل تثبیت و كاهش تعرفه‌های گمركی از طریق مذاكرات متوالی ............................. 9

2-1-3-3) اصل مشورت...................... 9

2-1-3-4) اصل حفاظتها.................... 9

2-1-4) مذاكرات چند جانبه گات ............... 10

2-1-5) ایجاد سازمان تجارت جهانی ............ 12

2-1-6) تفاوتهای گات با سازمان تجارت جهانی.. 12

2-1-7) ساختار سازمان تجارت جهانی ........... 14

2-1-7-1) كنفرانس وزیران ................ 14

2-1-7-2) شورای عمومی ................... 14

2-1-7-3) كمیته‌ها ....................... 15

2-1-7-4) دبیرخانه ...................... 15

2-1-7-5) رویه تصمیم‌گیری ................ 15

2-1-8) اهداف و وظایف سازمان تجارت جهانی ... 16

2-1-9) مذاكرات تجاری پس از تأسیس سازمان تجارت جهانی     17

2-1-10) موافقتنامه عمومی راجع به تجارت خدمات    21

2-1-10-1) اقسام خدمات .................. 22

2-1-10-2) اختلافات میان كالاها و خدمات .. 23

2-1-10-3) چهار شیوه معاملات بین‌المللی خدمات 23

2-1-10-4) چگونگی اعطای حمایت در بخشها و خدمات   24

2-1-11) متن چارچوب موافقتنامه............... 25

3-1-12) تعهدات كلی ......................... 26

2-1-12-1) رفتار دولت كامله الوداد....... 26

2-1-12-2) شفافیت: تأسیس واحدهای تماس و پاسخگو   27

2-1-12-3) تأثیر متقابل صلاحیتهای مورد نیاز برای عرضه خدمات .................................... 27

2-1-12-4) مقررارت حاكم بر انحصارها، عرضه‌كنندگان انحصاری خدمات و سایر

رویه‌های بازرگانی محدود كننده .......... 28

2-1-12-5) تعهدات آزادسازی .............. 31

2-1-12-6) پرداختها و انتقالات ........... 31

2-1-12-7) افزایش مشاركت كننده‌های در حال توسعه   32

2-1-13) روند آزادسازی تجارت خدمات .......... 33

2-1-13-1) چگونگی گنجاندن خدمات در نظام تجارت بین‌الملل    34

2-1-13-2) سابقه مذاكرات خدمات مالی در چارچوب موافقتنامه عمومی تجارت

خدمات ................................. 35

2-1-13-3) تعهدات خدمات مالی در مورد كشورهایی كه اخیراً به سازمان تجارت

جهانی پیوسته‌اند: ...................... 36

2-1-14) عضویت در سازمان تجارت جهانی ........ 37

2-1-14-1) مشكلات پیچیدگیهای الحاق به سازمان تجارت جهانی   38

2-1-14-2) نقش و وظیفه آنكتاد در پروسة الحاق     39

2-1-14-3) فرایند الحاق ................. 40

2-1-15) سازمان تجارت جهانی و كشورهای در حال توسعه   43

2-1-16) ایران و سازمان تجارت جهانی ......... 44

2-1-16-1) الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی     4

2-1-16-2) مراحل هفت‌گانه عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی .................................... 45

2-1-16-3) جنبه‌هایی از تعارات حقوقی ایران، مقررات wto در صنعت بیمه 48

2-1-17) مزیتهای عضویت در سازمان تجارت جهانی 50

2-1-17-1 منافع حاصل از  روتین به سازمان تجارت جهانی در بخش خدمات .................................. 50

2-1-18) چالشها و فرصتها در فرآیند جهانی شدن  اقتصاد 52

بخش دوم- بیمه

2-2-1) مقدمه................................ 57

2-2-2) تعریف واژه بیمه...................... 58

2-2-3) تعریف بیمه .......................... 58

2-2-4) تعریف صنعت بیمه...................... 58

2-2-5) تقسیم‌بندی انواع بیمه ................ 59

2-2-6) تاریخچة بیمه ........................ 62

2-2-6-1) تاریخچة بیمه در ایران ........ 64

2-2-6-2) جایگاه صنعت بیمه بعد از انقلاب اسلامی    65

2-2-7) نظریه بیمه و اقتصاد.................. 67

2-2-8) تأثیر صنعت بیمه بر فعالیت اقتصاد كلان 67

2-2-9) تأثیر بر موازنه ارزی ................ 69

2-2-10) بیمه و ایجاد اطمینان برای سرمایه گذاری در صنایع جدید 71

2-2-11) تضمین اجرای طرحهای سرمایه‌گذاری به كمك انواع بیمه     71

2-2-12) بیمه و صادرات ...................... 72

2-2-13) نقش پس‌اندازی بیمه................... 75

2-2-14) مروری بر تحولات بیمه در ایران ....... 77

2-2-15) بررسی شاخصهای ارزیابی فعالیت صنعت بیمه طی سالهای 1381-1350........................................ 89

2-2-15-1) وضعیت صنعت بیمه در جهان و در مقایسه با ایران    96

2-2-16) علتهای اساسی عدم توسعه بیمه در ایران    96

2-2-17) جایگاه صنعت بیمه در تجارت الكترونیكی    99

2-2-18) آزادسازی و خصوصی‌سازی صنعت بیمه ..... 100

2-2-18-1) خصوصی سازی چیست؟............... 101

2-2-19) ملاحظات سیاسی برای بازارهای در حال توسعه 103 

بخش سوم- مطالعه موردی

2-3-1) مقدمه ............................... 107

2-3-2) تعهدات خاص .......................... 107

2-3-3) نحوة‌ تنظیم جدول تعهدات .............. 108

2-3-4) بررسی تعهدات سپرده شده در بخش خدمات بیمه در چند پروژة منتخب ...................................... 108

2-3-5) تجربه چین در آزادسازی خدمات بیمه و الحاق به سازمان تجارت جهانی ...................................... 111

2-3-5-1) صنعت بیمه چین.................. 131

2-3-5-2) بیمه گران خارجی در چین........ 132

2-3-5-3) تأثیر توافق نامه WTO بر صنعت بیمه چین  133

2-3-5-4) اقدامات صنعت بیمه چین برای توافنامه WTO    134

2-3-5-5) نتیجه‌گیری ..................... 135

فصل سوم- روش تحقیق

3-1) مقدمه ................................. 138

3-2) نوع و روش تحقیق ....................... 138

3-3) جامعه آماری ........................... 139

3-4) اطلاعات آماری مورد استفاده در مدلهای Panel Data     141

3-5) مزایای استفاده از مدلهای Panel Data ...... 142

3-6) روشهای تخمین مدلهای Panel Data ........... 147

3-6-1) اثرات ثابت ..................... 149

3-6-2) اثرات تصادفی ................... 150

3-7) آزمون اثرات ثابت ...................... 152

3-8) تصریح مدل جهت بررسی اثرات عضویت در سازمان تجارت جهانی بر روی صنعت

بیمه كشورهای در حال توسعه ................. 153

تصریح مدل جهت بررسی اثرات عضویت در WTO بر روی شاخص نفوذ بیمه‌ای

در كشورهای در حال توسعه................ 153

تصریح مدل جهت بررسی تأثیر عضویت در WTO بر روی حق بیمه سرانه كشورهای

در حال توسعه .......................... 154

تصریح مدل جهت بررسی تأثیر عضویت در WTO بر روی سهم كشورهای  در حال

توسعه از كل بازار بیمة جهانی........... 154

3-9) روش استفاده از داده‌های آماری مدلهای Panel Data     155

3-10) خلاصه و جمع‌بندی ....................... 155

فصل چهارم- تجزیه و تحلیل داده‌ها

4-1) مقدمه ................................. 157

4-2) آزمون فرضیه‌ها ......................... 158

.. 4-2-1) فرضیة ‌فرعی شماره 1................ 158

.. آزمون برابری عرض از مبدأها.............. 158

.. صحت آماری تخمین ........................ 158

.. تجزیه و تحلیل نتایج..................... 159

4-2-2) فرضیه فرعی شماره 2................... 161

.. آزمون برابری عرض از مبدأها.............. 161

.. صحت آماری تخمین ........................ 161

.. تجزیه و تحلیل نتایج..................... 162

4-2-3) فرضیه فرعی شماره 3................... 163

.. آزمون برابری عرض از مبدأها.............. 163

.. صحت آماری تخمین ........................ 163

.. تجزیه و تحلیل نتایج..................... 164

فصل پنجم- نتیجه‌گیری و پیشنهادات

5-1) مقدمه ................................. 167

5-2) نتیجه‌گیری ............................. 167

5-3) رهنمودها............................... 172

منابع و مأخذ

- منابع فارسی.............................. 175

- منابع انگلیسی ........................... 181

ضمائم و پیوستها............................ 182

فهرست جداول

جدول (2-1-1): مذاكرات ادواری گات در دوره 1381-1350   11

جدول (2-2-1): شاخصهای ارزیابی فعالیت صنعت بیمه 92

جدول (2-3-1): تعهدات خاص كشور تركیه در بخش خدمات بیمه   112

جدول (2-3-2): تعهدات خاص كشور مالزی در بخش خدمات بیمه   115

جدول (2-3-3): تعهدات خاص اتحادیه اروپا...... 118

جدول (2-3-4): تعهدات خاص كشور چین در بخش خدمات بیمه 127