مقاله تاخیر در اجرای قرارداد در حقوق ایران و فقه امامیه

مقاله ارشد حقوق: تأخیر در اجرای قرارداد در حقوق ایران و فقه امامیه

چکیده

تأخیر در اجرای قرارداد که مهلت آن ممکن است به تراضی طرفین، قانون یا عرف و عادت تعیینشود، یکی از اشکال تخلف از مهلت اجرای قرارداد می باشد. در این رساله سعی شده با روش توصیفی و تحلیلی و با گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانهای و از طریق ابزارهایی مانند فیش برداری از کتب و یا بانکهای اطلاعاتی نرم افزاری و شبکه های کامپیوتری به این سوال اساسی پاسخ داده شود که تأخیر اجرای قرارداد چه تاثیری در سرنوشت قرارداد دارد و آیا از موارد سقوط تعهدات است؟ مهلت اجرای قرارداد اگر به صورت قید تعهد (وحدت مطلوب با خود قرارداد)باشد، ماهیت آن شرط صفت و اگر بهصورت شرط تعهد (تعدد مطلوب با خود قرارداد) باشد، ماهیت آن شرط فعل می باشد که نتیجه تخلف از هر یک از آنها، به ترتیب انفساخ قرارداد و ایجاد حق فسخ برای طرف مقابل بوده و در هر دو صورت متخلف ملزم به جبران خسارت است مگر اینکه تخلف از اجرای قرارداد ناشی از قوه قاهره یا عدم امکان مادی، شخصی، اعتباری یا قانونی بوده یا با تراضی طرفین مسؤولیت تحدید شده باشد. تأخیر در اجرای قرارداد در صورت وحدت مطلوب تحت عنوان انفساخ ودر صورت تعدد مطلوب با اجرای قرارداد به عنوان یکی از مصادیق وفای به عهد و با عدم اجرای قرارداد به عنوان فسخاز موارد سقوط تعهدات می باشد؛ هرچند در قانون مدنی ایران اشاره ای به آن نشده است.

کلمات کلیدی:

اجرای قرارداد، مهلت، تأخیر، وحدت مطلوب، تعدد مطلوب

مقدمه

مهلت اجرای قرارداد در واقع مدت زمانیاست که طرفین برحسب قرارداد، عرف و عادت یا قانون برای انجام تعهدات حاصل از قراردادی که در ضمن قرارداد گنجانده می شود مکلف به رعایت آن می گردند، موضوعی که علی رغم اهمیت فراوان آن در مبادلات و روابط افراد در جامعه، کمتر در این موضوع قلم فرسایی شده است.

تعهدات قراردادی فارغ از منبع تعیین زمان اجرا، بایستی در زمان مقرر اجرا گردند، عدم اجرای به موقع آن به دو شکل اجرای زودتر از موعد و تأخیر در اجرا نمودار می گردد. نظر به اینکه تأخیر اجرای قرارداد از جمله مسائلی است که بعد از انعقاد قرارداد و در زمان اجرای قرارداد تولید اختلاف میکند و از آنجایی که به فراخور موضوع، مطالعه و تحقیق ویا رساله ای به صورت تخصصی و جزئی صورت نگرفته و از سویی با توجه به اینکه اکثر موضوعات و مسائل حقوقی در کشور ما الهام گرفته از فقه امامیه بوده و ریشه بیشتر نهادهای حقوقی در فقه میباشد، بنابراین موضوع رساله خود را تأخیر در اجرای قرارداد در حقوق ایران و فقه امامیه برگزیدم تا بتوانم کمکی هر چند اندک در ارائه راهکارهایی برای حل مسائل و مشکلات و نارسایی هایی که در جامعه و محاکم دادگستری و دیگر سازمانها در زمینه موضوع حاضر وجود دارد، بنمایم.

بیان مسئله:

تأخیر در اجرای قرارداد، به عنوان یکی از اشکال تخلف از مهلت اجرای قرارداد در صورتی است که عمل یا موضوع قرارداد، در موعد مقرر و تعیین شده، اجرا نگردد. زمان اجرای تعهدات قراردادی تأثیر زیادی بر مطلوبیت وارزش موضوع دارد که می تواند با موضوع تعهد به صورت وحدت مطلوب یا تعدد مطلوب مورد قصد طرفین قرارگیرد. بنابراین در صورت تحقق تأخیر، بر حسب اینکه مهلت اجرای قرارداد شرط اجرای قرارداد است یا قید آن، نتیجه و آثار متفاوتی خواهد داشت. در مواردی که اجرای قرارداد به سود طرفین قرارداد باشد ویا زمان اجرای قرارداد از چنان اهمیتی برخوردار باشد که اجرای قرارداد در آن موعد معین مطلوب طرفین باشد (وحدت مطلوب) در این صورت زمان، قید تعهد است. حال آیا در صورت تأخیر متعهد از اجرای قرارداد، مطالبه اجرای قرارداد از وی ممکن است؟ در پاسخ می توان گفت که در چنین حالتی قرارداد منفسخ گشته و مطالبه اجرای قرارداد ممکن نیست و طرف مقابل صرفاً می تواند مطالبه خسارت نماید چرا که در حالت مذکور، ماهیت مهلت تعیین شده برای اجرای قرارداد، شرط ضمن عقد و از نوع شرط صفت می باشد.

فهرست مطالب

چکیده

مقدمه

بیان مسئله

روش پژوهش و اهداف

سوالات و فرضیه های رساله

فصل اول: شناسایی موضوع

شناخت مفهوم قرارداد و تعهد

مفهوم قرارداد

قرارداد در فقه و حقوق ایران

الفقرارداد در فقه

بقرارداد در حقوق ایران

اقسام قرارداد

الفاز نظر موعد انجام تعهد

باز نظر وابستگی تحقق به زمان

جاز نظر مطلق و مشروط بودن عقد

داز نظر لزوم وفاء به عقد

مفهوم تعهد

معنا ومفهوم تعهد در فقه و حقوق ایران

اقسام تعهد از نظر منشاء

الفتعهدات قراردادی

بتعهدات غیر قراردادی

مفهوم مهلت و تأخیر در اجرای قرارداد

مفهوم مهلت اجرای قرارداد و اقسام آن

مفهوم مهلت

اقسام مهلت

الفمهلت قراردادی

بمهلت قانونی

جمهلت قضایی

ماهیت حقوقی مهلت اجرای قرارداد

شرایط مهلت اجرای تعهدات قراردادی

عوامل تعیین کننده مهلت اجرای قرارداد

الفاصل حاکمیت اراده

باصل فوری بودن اجرای تعهد

تأخیر در اجرای قرارداد

مفهوم تأخیر

چگونگی تحقق تأخیر اجرای قرارداد

الفموعد معین باشد

بموعد در اختیار طلبکار باشد

جموعد معین نباشد

فصل دوم: تأخیراجرا و مصادیق تأخیر اجرای قرارداد

ماهیت تأخیر اجرا و سایر اشکال تخلف از مهلت

ماهیت تأخیر اجرا

سایر اشکال تخلف از مهلت

اجرای قرارداد زودتر از مهلت تعیین شد

عدم اجرای تعهدات قراردادی

مصادیق تأخیر اجرای قرارداد

تأخیراجرا نسبت به موضوع قرارداد

تأخیر اجرا نسبت به مال یا عمل

تأخیر اجرا در مورد تعهد هایی که موضوع آن وجه نقد است

چگونگی توافق تعیین مهلت اجرای تعهدات قراردادی

تعیین مهلت به عنوان قید موضوع تعهد

تعیین مهلت به عنوان شرط موضوع تعهد

ضابطه کلی در مقام شک در قید یا شرط بودن مهلت

بررسی چگونگی تأخیر اجرا در مهلت های توافق شده

تأخیر اجرا در تعدد مطلوب

تأخیر اجرا در وحدت مطلوب

موارد توجیه کننده تأخیر اجرای قرارداد

علل عدم امکان اجرای قرارداد

علل عدم امکان مادی اجرای قرارداد

الفتلف مورد معامله یا آنچه برای اجرا ضروری است

بعدم دسترسی به موضوع یا وسیله اجرای قرارداد(سرقت،مصادره،توقیف)

جناممکن شدن کار مورد تعهد

علل عدم امکانشخصی اجرای قرارداد

الفعللی که به شخص متعهد مربوط است

بعللی که به شخص متعهدله مربوط است

علل عدم امکان قانوتی اجرای قرارداد

انتفاء مقصود اساسی قرارداد

فصل سوم: آثار تأخیر اجرایقرارداد

مسؤولیت قراردادی تأخیر اجرای قرارداد و مطالبه خسارت

تحقق مسؤولیت قراردادی

مفهوم مسؤولیت قراردادی

شرایط تحقق

الفلزوم وجود قرارداد معتبر

بوقوع تخلف از قرارداد

جورود ضرر ناشی از تخلف به طرف مقابل

دوقوع تخلف خارج از حیطه اقتدار متعهد

هجبران خسارت به موجب عقد، قانون یا عرف

مسؤولیت قراردادی ناشی از تأخیر اجرای قرارداد

الفموعد شرط تعهد باشد(تعدد مطلوب)

بموعد قید تعهد باشد(وحدت مطلوب)

جعمل انجام شده ناقص باشد

ددر تعهدات که موضوع آن پول نقد است

خسارت قابل مطالبه

عوامل موثر بر مسؤولیت قراردادی

قوه قاهره

اراده طرفین

فسخ

ماهیت فسخ

الففسخ قضایی

بفسخ قانونی

شرایط تحقق فسخ

تأثیر فسخ

آثار قراردادی تخلف از مهلت اجرای تعهد قراردادی

وجه التزام

وثیقه قراردادی

شرط تحدید کننده مسؤولیت متخلف و موارد مشابه

شرط تحدید کننده مسؤولیت

شرط محدود کننده مسؤولیت

شرط عدم مسؤولیت

تعیین وجه التزام در صورت تأخیر اجرای قرارداد

معنا و مفهوم وجه التزام

ویژگی های وجه التزام

نتیجهگیری

منابع و مأخذ

چکیده انگلیسی